Lipoproteina (a): co to jest i jakie ma funkcje?
Czym dokładnie jest lipoproteina a?
Lipoproteina (a), powszechnie znana jako Lp(a), to unikalna cząsteczka lipidowa, która odgrywa istotną rolę w metabolizmie cholesterolu. Jest ona strukturalnie podobna do dobrze znanego cholesterolu LDL, potocznie nazywanego „złym cholesterolem”, jednak z kluczową różnicą: Lp(a) jest dodatkowo wzbogacona o specyficzną białkową część zwaną apolipoproteiną (a). Ta dodatkowa apolipoproteina nadaje jej odmienne właściwości i znaczenie w kontekście zdrowia układu krążenia. Zrozumienie, czym jest lipoproteina a, jest pierwszym krokiem do oceny indywidualnego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Dlaczego Lp(a) jest groźna dla zdrowia?
Podwyższone stężenie lipoproteiny (a) w krwiobiegu stanowi niezależny czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Oznacza to, że nawet przy prawidłowym poziomie cholesterolu LDL, wysoka Lp(a) może znacząco zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych schorzeń. Lp(a) sprzyja odkładaniu się blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych, co prowadzi do ich zwężenia i utraty elastyczności. Proces ten może skutkować takimi groźnymi stanami jak zawał serca, udar mózgu, rozwój miażdżycy czy zwężenie zastawki aortalnej. Ponadto, Lp(a) może wywoływać reakcje zapalne i sprzyjać procesom zakrzepowym w naczyniach krwionośnych, dodatkowo pogarszając przepływ krwi.
Badanie lipoproteiny (a): kiedy wykonać i jak się przygotować?
Kto powinien zbadać poziom Lp(a)? Wskazania do badania.
Zaleca się, aby badanie lipoproteiny (a) było wykonane przynajmniej raz w życiu u każdej dorosłej osoby, jako element profilaktyki chorób serca. Szczególne wskazania do wykonania badania dotyczą osób, które posiadają rodzinną historię chorób sercowo-naczyniowych (np. zawału serca czy udaru w młodym wieku), a także tych, u których podejrzewa się rodzinną hipercholesterolemię. Badanie jest również wskazane u pacjentów doświadczających nawracających incydentów sercowych pomimo prawidłowych wartości cholesterolu LDL, a także u osób znajdujących się w pośrednim lub wysokim ogólnym ryzyku sercowo-naczyniowym. Warto zaznaczyć, że badanie Lp(a) jest rekomendowane w ramach programów profilaktycznych, takich jak „Moje Zdrowie”, finansowanych przez NFZ.
Jak wygląda badanie krwi na obecność Lp(a)?
Badanie poziomu lipoproteiny (a) jest procedurą prostego badania krwi. Nie wymaga specjalnego przygotowania ze strony pacjenta, takiego jak na przykład ścisła dieta czy bycie na czczo, choć zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub laboratorium w celu uzyskania szczegółowych zaleceń. Lekarz pobiera niewielką próbkę krwi z żyły łokciowej, która następnie trafia do analizy laboratoryjnej. W laboratorium określane jest stężenie Lp(a) w surowicy krwi. Wyniki zazwyczaj są dostępne w ciągu kilku dni roboczych.
Interpretacja wyników: normy i znaczenie podwyższonego poziomu
Jakie są normy stężenia lipoproteiny a?
Interpretacja wyników badania Lp(a) opiera się na ustalonych normach stężenia. Optymalne stężenie lipoproteiny a wynosi poniżej 30 mg/dL, co odpowiada poniżej 75 nmol/L. Poziom w zakresie 30-50 mg/dL (75-125 nmol/L) wiąże się z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym. Natomiast wysoki poziom Lp(a), czyli stężenie przekraczające 50 mg/dL (125 nmol/L), uznawany jest za sygnał podwyższonego ryzyka rozwoju chorób układu krążenia. Bardzo wysokie stężenie, powyżej 180 mg/dL (430 nmol/L), choć rzadkie, wiąże się ze znacząco zwiększonym ryzykiem.
Wysoki poziom Lp(a) a ryzyko sercowo-naczyniowe.
Wysoki poziom lipoproteiny (a) jest bezpośrednio powiązany ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Jak wspomniano, Lp(a) przyczynia się do rozwoju miażdżycy poprzez promowanie odkładania się blaszek miażdżycowych w tętnicach. Powoduje to zwężenie światła naczyń krwionośnych, co może prowadzić do niedokrwienia narządów, a w konsekwencji do zawału serca lub udaru mózgu. Zwiększone stężenie Lp(a) może również przyczyniać się do powstawania zakrzepów, które blokują przepływ krwi, a także wywoływać stany zapalne w obrębie naczyń krwionośnych. Dlatego też monitorowanie poziomu Lp(a) i jego optymalizacja stanowią ważny element profilaktyki kardiologicznej.
Co wpływa na poziom Lp(a) i jak można go obniżyć?
Czy styl życia i genetyka mają wpływ na Lp(a)?
Na poziom lipoproteiny (a) w organizmie wpływają przede wszystkim czynniki genetyczne, szacuje się, że dziedziczność odpowiada za około 90% wartości tego parametru. Poziom Lp(a) ustala się w okolicach 5. roku życia i pozostaje względnie stabilny przez całe życie, niezależnie od zmian w stylu życia czy diecie. Choć dieta i ogólny styl życia mają niewielki wpływ na stężenie Lp(a), pewne stany zdrowotne mogą wpływać na jego poziom. Na przykład, w niedoczynności tarczycy oraz w chorobach nerek może dochodzić do zwiększenia stężenia Lp(a). Warto również zauważyć, że stężenie Lp(a) jest średnio o 10% wyższe u kobiet niż u mężczyzn, a po menopauzie może wzrosnąć o około 30%.
Czy można obniżyć poziom lipoproteiny a?
Obecnie nie ma leków celowanych bezpośrednio w obniżenie poziomu lipoproteiny (a). Jednakże, niektóre terapie stosowane w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych, takie jak inhibitory PCSK9, mogą powodować niewielką redukcję stężenia Lp(a). W przypadkach bardzo wysokich stężeń Lp(a), które wiążą się ze znacząco zwiększonym ryzykiem, można rozważyć procedurę aferezy LDL, która jest jednak metodą zarezerwowaną dla ściśle określonych wskazań klinicznych. Trwają intensywne badania nad nowymi terapiami, w tym terapiami genowymi (np. z wykorzystaniem cząsteczek ASO i siRNA), które w przyszłości mogą zaoferować skuteczne metody znaczącego obniżania poziomu Lp(a).
Dodaj komentarz